Feedback ontvangen én doorvoelen? Niet makkelijk, wel ‘brandstof’ voor groei
In mijn vorige blog las je over feedback géven - en de struggles die daarbij kunnen komen kijken. Het voelen van spanning, ook al zeg je iets met de beste intenties. Het ervaren van een innerlijke drempel: “Zal ik het zeggen… of toch niet?”. Minstens zo spannend is die andere kant: feedback ontvángen. Wat doe je als iemand iets zegt wat jou raakt? Als je merkt dat iets in je protesteert, twijfelt of misschien zelfs wil vluchten? Aangeven dat je open staat voor feedback is makkelijk gezegd, het daadwerkelijk doen? Da’s de uitdaging - en direct de kunst. Vandaag neem ik je mee in een verhaal over spiegels, schaduwzijden en de moed om jezelf écht te ontmoeten.
niet alle feedback is 'waarheid'
Laten we bij het begin beginnen: het feit dat dé waarheid niet bestaat. In mijn blog over feedback geven omschreef ik dit ook al, maar het geldt natuurlijk aan de kant van geven én ontvangen. Iemand ziet jou door zijn of haar ogen - ervaart jou op een unieke manier.
Het is dus een persoonlijke kijk.
Daarnaast is feedback niet altijd zuiver of bruikbaar. Soms zegt feedback bijvoorbeeld meer over die ander, dan over jou. Feedback kan…
- Een projectie van iemands onzekerheid of angst zijn
- Een oordeel zijn, gebaseerd op andere waarden, (communicatie)voorkeuren, aangeleerde gewoonten of zelfs cultuur
| Eerste gedachte | Dieper gevoel |
|---|---|
| "Oh, ik vind haar zó overdreven op dat podium." | Misschien doet ze iets wat jij niet gewend bent - en raakt het je omdat je het zelf moeilijk vindt. Er is stiekem zelfs in zou willen groeien. Denk aan ruimte innemen, zichtbaar zijn, spreken met zelfvertrouwen. |
Wanneer signalen wél een eerlijke spiegel zijn
Brené Brown, Amerikaanse hoogleraar maatschappelijk werk, verwoordt het treffend. “We judge in areas where we’re vulnerable to shame”.
iets waaraan jij je irriteert bij een ander, kan zomaar iets zijn wat je jezelf niet toestaat. Ik merkte dit zelfs tijdens een retreat, waar ik me enorm stoorde aan een vrouw die vaak het woord nam, veel ruimte pakte en zicht- en voelbaar aanwezig was.
Een beetje zoals bovenstaand praktijkvoorbeeld dus. Toen ik naar mijn diepere gevoel ging - reflecteerde op mezelf - ontdekte ik iets anders. Ik bewonder haar lef. Heb ergens de behoefte om zelf meer ruimte te nemen. Om mijn verhaal te delen; gezien te worden. Het is in dit geval dus
key om voorbij mijn irritatie richting haar te kijken en dieper naar de kern te kruipen.
Het verlangen om mezelf meer toe te staan om zichtbaar te zijn.
Buig ik hem weer even om naar jou. Kom je in een situatie terecht waarin je feedback krijgt?
Good for you.
Het is een kans om persoonlijk te groeien. Feedback hoeft namelijk niet altijd te zijn wat de ander zegt, maar kan ook zijn wat je voelt in de
reactie daarop. Vraag jezelf af: wat vertelt het - wat kan ik hiervan leren?
“We judge in areas where we’re vulnerable to shame”
- Brené brown
Als je eenmalig feedback krijgt, is de kans dus groot dat het (meer) bij de ander ligt. Krijg je dezelfde feedback vaker terug, van verschillende mensen? Dan is dat wél een persoonlijk signaal. Geen veroordeling, maar een uitnodiging tot bewustwording. Feedback is dus geen absolute waarheid, maar herhaalde feedback kan wél een eerlijke spiegel zijn. De kunst?
- Niet alles blind aannemen
- Niet alles stoïcijns afwijzen
- Wel onderzoeken. Wat raakt me? Wat herken ik? Wat zegt dit over mij? Of misschien wel over die ander?
Waarom voelt feedback soms als een aanval?
Feedback raakt aan hoe we onszelf zien - en da’s precies waar het eerste ongemak zit. Iemand zegt iets over jouw gedrag, maar jij hoort iets wat je niet herkent. De ‘jij’ die wordt geschetst is in dit scenario niet de ‘jij’ die je denkt te zijn. Dit is geen onwil of zwakte, dit is menselijk. In de psychologie noemen we dit cognitieve dissonantie: een spanning die ontstaat als de informatie die je krijgt niet matcht met hoe jij dat ziet. Een voorbeeld:
| Jouw gedachte | De feedback |
|---|---|
| 'Zo, dat project heb ik met zorg en professionaliteit opgepakt'. | Dat je tijdens dat project vaak dingen vergeet en soms zelf vergeten bent. |
Het resultaat? Er borrelt een gevoel van ‘dit ben ik toch helemaal niet?’ - een innerlijk conflict ontstaat. Vanuit daar reageren we op een van deze drie manieren: we ontkennen de feedback (“Dit was een uitzondering”), we verplaatsen het probleem (“Je had het toch eerder kunnen zeggen?” of we gaan twijfelen aan onszelf (‘heb ik dan echt steken laten vallen? Doe ik dit vaker?’). Het is een reflex en daarmee heel normaal. Ons brein wil ons beschermen tegen het verlies van zelfvertrouwen. Toch is het juist die reflex die ervoor kan zorgen dat we feedback afwijzen, terwijl daar juist die groei ligt. Bescherming vs. groeikans.
Open staan voor feedback & diepe overtuigingen
Volgens Kegan & Lahey, grondleggers van de theorie
Immunity to Change,
willen mensen vaak wel veranderen, maar houden onbewuste overtuigingen die groei tegen. Zo kan het zijn dat je de diepe overtuiging hebt dat je niet goed genoeg bent. Dat als je toegeeft dat je iets ‘verkeerd’ doet, dat diepgewortelde gevoel versterkt wordt. Wat er dan gebeurt?
De wil om te groeien + neiging om jezelf te beschermen = interne kortsluiting.
Volgens de theorie ontstaat er een innerlijk beschermingssysteem dat jou helpt om weg te blijven van gevoelens van schaamte, afwijzing of onzekerheid. Geen fout systeem. Het heeft je waarschijnlijk jarenlang geholpen. In bovenstaand scenario blokkeert het echter je ontwikkeling… áls je niet bewust kijkt naar wat je eigenlijk gelooft over jezelf - en naar wat je mogelijk mag gaan loslaten. Immunity to Change leert je het volgende onderzoeken:
- Welk gedrag houd ik vast?
- Welk verlangen zit daaronder?
- En welke onbewuste overtuiging bescherm ik eigenlijk?
Als je hier bewust mee bezig bent en die diepere laag bereikt, wordt het makkelijker om milder naar jezelf te blijven én feedback zachter te laten landen. Realiseer je dus dat deze weerstand geen onwil is, maar een natuurlijk beschermingsmechanisme. Vanuit daar creëer je voor jezelf keuzevrijheid: wat wil ik loslaten - en wat (door)ontwikkelen?
“Every piece of feedback is a mirror. Not of your worth, but of your potential”
Als feedback je overvalt - de window of tolerance
Soms kan feedback zo rauw op je dak landen, dat je buiten je zogenaamde window of tolerance raakt. Neuropsycholoog Daniel Siegel beschrijft dit als de mentale ruimte waarin je reflecteert, nadenkt en leert. Zit je lekker vertrouwd in jouw venster, dan blijf je makkelijk open, stel je vragen en luister je. Zit je erbuiten? Dan schiet je in een van deze modussen:
- Vechten (je vliegt in de verdediging en/of gaat verwijten)
- Vluchten (je checkt fysiek en/of mentaal uit: hoort het niet)
- Bevriezen (je klapt dicht of valt stil)
Feedback ontvangen gaat dus niet alleen over communicatie, maar ook over emotieregulatie.
Je veilig voelen.
Dat je ruimte voelt om geraakt te worden door woorden, zonder de drang om te vechten, vluchten of jezelf klein te maken. Beland je in een situatie waarin je stress, weerstand of een blokkade voelt? Zo blijf je in jouw window of tolerance:
- Adem jezelf kalm
Merk je dat je sneller ademhaalt? Neem een paar langzame, diepe ademhalingen.* - Communiceer & pauzeer
Geef aan: “Ik wil hier even over nadenken, kunnen we er later op terugkomen?” - Schrijf het op
Noteer wat er gezegd wordt en wat het bij je oproept. Dit brengt overzicht en rust. - Bespreek het met iemand uit je
inner circle
Hij/zij helpt je om anders te kijken naar de situatie - het in perspectief te plaatsen. - Herinner jezelf en wees zacht
Geraakt worden maakt je mens. Wees zacht voor jezelf en zie feedback als kans.
*Box Breathing oefening bij directe stress
Adem 4 seconden in door je neus, houd dit 4 seconden vast, adem 4 seconden uit door je mond en laat 4 seconden rusten. Herhaal dit 3-5 keer. Het verruilt stress voor ritme = rust.
Lukt het je om feedback te ontvangen én te doorvoelen? Be proud! Je geeft niet zozeer de ruimte aan ‘waarheid’, wel aan een nieuw perspectief: dé kans waar groei ligt. En zeg nou zelf: hoe waardevol is het dat jij heel even in andermans hoofd mag spieken? Kan horen hoe je overkomt - en wat het effect is? Op iets wat je al wist - of juist helemaal niet doorhad? Zie je het niet als een eindpunt (‘help!’) maar als startpunt (‘let’s grow!’), dan ben je bewust bezig met zelfontwikkeling en ga je kansen zien. Om dingen anders te doen, iets nieuws te proberen, te groeien. Een effectieve mix van lef en zachtheid. Hieronder deel ik een aantal praktische tips die je hierbij kunnen ondersteunen.
Let’s grow! feedback ontvangen, zonder jezelf te verliezen
- Luister met bewuste aandacht
Luister actief zonder te onderbreken. Probeer écht te begrijpen wat de ander zegt. - Neem je ruimte
Je hoeft niet ad hoc een antwoord te geven. Luister, adem, vertraag, pak ruimte. - Vraag om verduidelijking
Snap of herken je iets niet? Stel open vragen en vraag om concrete voorbeelden. - Voelen, voelen, voelen
Wat doet het met je? Wat triggert dit? Zit er een pijn/onzekerheid onder? - Ga ‘in gesprek’ met jezelf
Vraag jezelf af: wil ik hier iets mee? En zo ja: nu of op een ander moment? - Wees eerlijk, maar mild
Erken wat klopt, laat los wat niet past. - Bespreek je feedback met anderen
Is wat persoon A over jou zegt, ook herkenbaar voor persoon B en C?
Ontvangen = ontwikkelen (en dat begint altijd bij jezelf)
Wat feedback met je kan doen (stagneren, hinderen of juist groeien), ligt in je eigen handen. Hoe jij ermee omgaat. Voor mij persoonlijk is feedback die ik ontvang steeds meer een oefening geworden in zachtheid en bewustzijn. Niet om mezelf te verbeteren, wel om mezelf beter te begrijpen. Wat mij betreft dé kern van zelfontwikkeling: niet beter worden, maar jezelf worden. Daarover gesproken: in mijn volgende blog neem ik je mee in mijn persoonlijke groeiproces. Verwacht een kwetsbare deep dive én veel persoonlijke tips.
Onthoud: feedback ontvangen is geen trucje, het is een proces. Je leert het jezelf niet aan als ‘een van die vele vaardigheden’, het is een langlopende reis vol emoties. Soms pijnlijk, soms verhelderend. Achter elkaar, door elkaar en soms tegelijk. De ontmoeting met jezelf is de hoofdprijs - de ontmoeting met anderen een éxtra cadeau. Durf jij jezelf te bekijken vanuit de spiegel van een ander? Dan gebeurt er iets wonderlijk moois: je breekt niet, je groeit.
You got this.
